Η Μάγδα Φύσσα καταθέτει στη δίκη.

Συνήγοροι υπεράσπισης στη δίκη της Χρυσής Αυγής επιδίδονται σε ρατσιστικές κορώνες, εξευτελίζουν μάρτυρες κατηγορίας, ιδίως αλλοδαπούς, και καταφεύγουν σε συμπεριφορές που δεν τιμούν την ακροαματική διαδικασία. Δικαίωμά τους, λένε. Είναι;

(Κείμενο: Ελευθερία Κόλλια, protagon.gr, 7/3/2017)

Μάρτυρας: «Δεν μας θέλουν (οι χρυσαυγίτες), γιατί αυτή είναι η ιδεολογία τους. Δεν θέλουν τους ομοφυλόφιλους, τους μαύρους, τους άθεους. Νομίζουν ότι είναι καλύτεροι από εμάς».

Υπεράσπιση: «Γιατί, δεν είναι;»

Η στιχομυθία διημείφθη ανάμεσα στον πρώην πρόεδρο της κοινότητας των Σενεγαλέζων και ιδιοκτήτη παντοπωλείου στην Πλατεία Αμερικής το 2013, ο οποίος σήμερα εργάζεται ως διερμηνέας, και στον συνήγορο υπεράσπισης κατηγορούμενης.

Δεν προκαλεί έκπληξη σε αυτούς που παρακολουθούν τα δυο τελευταία χρόνια τη δίκη. Γιατί είναι αρκετοί οι υπερασπιστές που όχι μόνο διατηρούν ιδεολογική συγγένεια ή ακόμη και «οργανική» σχέση με τη Χρυσή Αυγή, αλλά ακόμη περισσότεροι εκείνοι που έχουν επιλέξει να κινηθούν με τακτικές χαμερπείς, που απέχουν μακράν από όσα θα περίμενε κανείς να δει σε μία τόσο σημαντική δίκη.

Οι συνήγοροι βεβαίως δεν είναι όλοι ίδιοι, ούτε μπορεί κανείς να τους βάλει στο ίδιο τσουβάλι. Υπάρχουν ποινικολόγοι -γνωστοί και μη- που δεν προδίδουν το όνομα τους, παραμένουν ωστόσο στα μετόπισθεν, αφήνοντας τη μπάλα στους «άλλους», αυτούς που μπορούν και δημιουργούν ατμόσφαιρα καφενείου. Μιλούν δυνατά και σχολιάζουν μεταξύ τους όταν οι μάρτυρες κατηγορίας είναι στο βήμα, για να τους εκνευρίσουν ∙ ειρωνεύονται μάρτυρες, ιδίως αλλοδαπούς, πετούν τσιτάτα προς την Πολιτική Αγωγή, ενίοτε επιδεικνύουν και ασέβεια προς το ίδιο το δικαστήριο. Αν δεν ήταν στην έδρα η Μαρία Λεπενιώτη, μία δικαστής ικανή όσο και επιβλητική, που δεν αφήνει τη διαδικασία να διολισθήσει, εγκαλώντας συχνά για απαράδεκτες συμπεριφορές, η δίκη θα είχε μετατραπεί προ πολλού σε σόου κακής αισθητικής.

Τα παραδείγματα είναι αναρίθμητα, αλλά αξίζει τον κόπο να αναφερθεί – δειγματοληπτικά έστω – κανείς σε αυτά.

Στην εξέταση του σενεγαλέζου μάρτυρα, η συνήγορος άφησε να εννοηθεί ότι όλοι οι Αφρικανοί έχουν σχέση με τη νύχτα. «Γιατί όλοι οι έγχρωμοι Αφρικανοί, το μοναδικό επάγγελμα που ασκείτε είναι να ανοίγετε μπαρ;», τον ρώτησε χαρακτηριστικά.

«Εγώ είμαι Αφρικανός και δεν έχω μπει ποτέ σε μπαρ», της απάντησε. «Και χιλιάδες παιδιά, σαν και μένα, που ζουν στην περιοχή. Τώρα, στην πλατεία Αμερικής, είναι μόνο δύο μπαρ που γνωρίζω» (που ανήκουν σε Αφρικανούς).

Οταν ο εισαγγελέας ρώτησε τον μάρτυρα αν στα μαγαζιά της πλατείας Αμερικής γινόταν κονσομασιόν, κάποιοι ξεσάλωσαν, διακόπτοντας την εξέταση… «Ε ! εσείς τι λέτε;», «Ναι!»… Μόνο η καυστική παρέμβαση της Λεπενιώτη τους έκανε να μαζευτούν: «Μήπως έχετε ιδία εμπειρία;».

Δεν έχουν περάσει πολλές συνεδριάσεις, από την εξέταση αιγύπτιου -μουσουλμάνου- ψαρά για την επίθεση χρυσαυγιτών στο Πέραμα το 2013, όταν ο άνθρωπος βρέθηκε στη θέση να πρέπει να απολογηθεί σε συνήγορο, «γιατί έκανε πολλά παιδιά, ενώ ήτανε φτωχός»…

Νωπή είναι επίσης η ατάκα συνηγόρου, που ειρωνεύτηκε μάρτυρα του ΠΑΜΕ για την επαγγελματική του ιδιότητα. Κατά την εξέταση από την Πολιτική Αγωγή, ο μάρτυρας δέχθηκε ερώτηση για να καταθέσει την άποψη του ως προς το αν η επίθεση «είχε κίνητρο τη ναζιστική ιδεολογία της Χρυσής Αυγής». 

«Ως ηλεκτρολόγος θα μας το πει αυτό;» , ρώτησε ο συνήγορος, για να δεχθεί αμέσως επίπληξη σε υψηλούς τόνους από την πρόεδρο: «Αυτό δεν επιτρέπεται να το λέτε για κανέναν άνθρωπο, οποιαδήποτε δουλειά κι αν κάνει. Καθένας έχει δικαίωμα να έχει τις απόψεις του κύριε συνήγορε».

Σε ένα επίσης ενδεικτικό, ενσταντανέ: κατά την κατάθεση του μάρτυρα, η υπεράσπιση θορυβεί, με αποτέλεσμα η πρόεδρος να κάνει παρατήρηση. «Δεν ακούτε, θα ρωτάτε μετά τα ίδια πράγματα και θα σας απαντώ ότι τα είπε» σχολίασε. 

«Τον βοηθάμε να τα εμπεδώσει» φώναξε συνήγορος, που καθόταν αραχτός (χωρίς υπερβολή) στο έδρανο. 

Για να μην αναφερθεί κανείς στη βιαιοπραγία του συνηγόρου υπεράσπισης σε βάρος ξένου δημοσιογράφου και γυναίκας μέλους του ακροατηρίου, στο περιθώριο της δίκης, συμπεριφορά που κανείς -ακόμη και συνάδελφοι του- δεν θέλει να θυμάται.

Αυτή η συγκεκριμένη υπεράσπιση δεν ντρέπεται να λειτουργήσει ακόμη και ως «δίπολο» με μέλη του κοινού που προσέρχεται στο δικαστήριο για να στηρίξει τους χρυσαυγίτες. Το κοινό που σιγοντάρει, με ειρωνείες και γελάκια, συνηγόρους σε βάρος μαρτύρων κατηγορίας, δεν είναι αόρατο. Πώς θα μπορούσε, άλλωστε… Ένας εκ των ασεβών αποβλήθηκε από την αίθουσα με συνοπτικές διαδικασίες, από την ίδια τη Λεπενιώτη.

Αυτή η συγκεκριμένη υπεράσπιση δεν διστάζει να «παίξει» -με ατάκες, απειλές και ύβρεις- και με τη Μάγδα Φύσσα, μια γυναίκα που έχει αποφασίσει να πενθήσει ενεργητικά, ακτιβιστικά, τον μοναχογιό της, και είναι στο δικαστήριο σχεδόν πάντα, για να ουρλιάξει με κάθε ευκαιρία ότι ο φόνος του δικού της παιδιού έγινε η δικογραφία–κορωνίδα για την εγκληματική υπόσταση της Χρυσής Αυγής.

Ουδείς, βεβαίως, αμφισβητεί ότι ο ρόλος της υπεράσπισης στη δίκη είναι εξαιρετικά δύσκολος. Σε μια «υπόθεση», με δεκάδες δικογραφίες και εξόφθαλμες περιπτώσεις εγκληματικών επιθέσεων, πρέπει να προστατεύσουν τους πελάτες τους, να κάνουν το άσπρο – μαύρο, να διασφαλίσουν την καλύτερη δυνατή ποινική τους μεταχείριση.

Κανείς δεν δικαιούται να εναντιωθεί στα νομικά εργαλεία που αξιοποιούν, όσο ακραία κι αν φαντάζουν πολλές φορές στα μάτια του ακροατηρίου: την αποδόμηση της αξιοπιστίας των μαρτύρων, την αμφισβήτηση ακόμη και της παρουσίας αυτοπτών μαρτύρων στα σκηνικά των επιθέσεων, τις κατηγορίες για ψευδορκία.

Το να ευτελίζουν όμως τη διαδικασία, είναι άλλο. Το να προσπαθούν, σχεδόν σε κοινή γραμμή ορισμένοι, να απαξιώσουν, να ακυρώσουν την ίδια τη δίκη, είναι κατακριτέο. Το να προτάσσουν χυδαιότητα και κυνισμό, σε μία τέτοια διαδικασία, με θύματα, είναι επονείδιστο.

Γιατί είναι και αυτή μία μορφή βίας, ανάλογης με αυτή που αναβιώνει σε κάθε συνεδρίαση μέσα από τα περιστατικά των επιθέσεων. Μακριά από τον νομικό πολιτισμό και πολύ κοντά στην ιδεολογική εξαθλίωση – κίνητρο των «χτυπημάτων».

Δεν χωρεί αμφιβολία ότι η στάση αυτή έχει επιλεγεί και ως επικοινωνιακή τακτική, απέναντι σε «πλατύ ακροατήριο», εκτός της αίθουσας. Η δίκη έχει όμως ακόμη πολύ δρόμο μπροστά της, με δεκάδες μάρτυρες υπεράσπισης, απολογίες, και πάντως εντάσεις και δύσκολες στιγμές. Αν η στρατηγική δεν αλλάξει, ελλοχεύουν κίνδυνοι. Και ο κυριότερος έχει να κάνει με την ίδια την υπεράσπιση και, συνακόλουθα, με αυτούς που εκπροσωπεί.