Η «πολιτική ευθύνη» των φασιστών για τις δολοφονίες

moussolini-fasismosΟ Μουσολίνι ανέλαβε την «πολιτική ευθύνη» για τη δολοφονία του Τζάκομο Ματεότι στις 3/1/1925.

(Κείμενο: Δημήτρης Ψαρράς, ΕφΣυν, 4/1/2016)

Συμπληρώθηκαν χθες 91 χρόνια από την ιστορική ομιλία του Μπενίτο Μουσολίνι στην ιταλική Βουλή για την υπόθεση Ματεότι. Η ομιλία αυτή, στις 3/1/1925, θεωρείται αποφασιστικό σημείο καμπής για την εγκαθίδρυση του φασιστικού καθεστώτος, αλλά έχει και μια ιδιαίτερη πολιτική επικαιρότητα για την Ελλάδα.

Με την ομιλία αυτή, ο Μουσολίνι ανέλαβε την ευθύνη για τις πράξεις βίας των Ταγμάτων Εφόδου του φασιστικού κόμματος, των λεγόμενων «σκουαντρίστι», και ειδικότερα για τη δολοφονία του Τζάκομο Ματεότι.

Ο μετριοπαθής σοσιαλιστής Ματεότι υπήρξε βασικός κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος της δημοκρατικής αντιπολίτευσης στην ιταλική Βουλή μετά την επικράτηση των φασιστών στις εκλογές βίας και νοθείας του 1924. Στις 30/5/1924 ο Ματεότι είχε αποκαλύψει στη Βουλή τις παρανομίες και τη διαφθορά του φασιστικού κόμματος.

Στις 10/6/1924 τον απήγαγαν «άγνωστοι» από το σπίτι του και πολλές βδομάδες αργότερα βρέθηκε δολοφονημένος. Πολύ γρήγορα έγινε γνωστό ότι τη δολοφονία διέπραξαν στελέχη των φασιστικών ομάδων. Η πολιτική κρίση που ακολούθησε θεωρήθηκε από τον Μουσολίνι η πιο κατάλληλη συγκυρία, για να προχωρήσει στην ανοιχτή δικτατορία.

Πρόκληση

Με εκείνη την περιβόητη ομιλία του ο Μουσολίνι ανέλαβε προκλητικά την ευθύνη για τη βία και τις δολοφονίες των πολιτικών αντιπάλων του φασισμού: «Λένε ότι ο φασισμός είναι μια ορδή βαρβάρων που ενέσκηψαν στη χώρα, ένα κίνημα ληστών και εγκληματιών! Θέτουν ένα ηθικό ζήτημα. Πολύ καλά. Εγώ τώρα δηλώνω ενώπιον της Βουλής ότι αναλαμβάνω, εγώ μόνος μου, την πλήρη πολιτική, ηθική και ιστορική ευθύνη για όλα όσα συμβαίνουν […]

Αν ο φασισμός είναι μια εγκληματική οργάνωση, τότε εγώ είμαι ο αρχηγός αυτής της εγκληματικής οργάνωσης. Αν όλη η βία υπήρξε το αποτέλεσμα ενός ιδιαίτερου ιστορικού, πολιτικού και ηθικού κλίματος, τότε η ευθύνη ανήκει σ’ εμένα, διότι εγώ είμαι εκείνος που δημιούργησε αυτό το κλίμα με την προπαγάνδα μου».

Μουσολίνι

Στην «Αυτοβιογραφία» του, που εκδόθηκε στην Ιταλία το 1928, ο Μουσολίνι αναφέρεται στη δολοφονία του Ματεότι και παραδέχεται ότι «ήταν έργο των φασιστικών ομάδων», αλλά «όχι των υπεύθυνων στελεχών» (Patricia Knight, «Mussolini and Fascism», Routledge, Νέα Υόρκη 2003, σ. 41). Οι ιστορικοί βέβαια συμφωνούν ότι «ο Μουσολίνι είχε την τελική ευθύνη για τη δολοφονία» (Robert Ο. Paxton, «Η Ανατομία του Φασισμού», Κέδρος, Αθήνα 2006, σ. 155).

Αυτόν τον ιστορικό λόγο του Μουσολίνι θέλησε να μιμηθεί ο Νίκος Μιχαλολιάκος, όταν την παραμονή των εκλογών του Σεπτεμβρίου ανέλαβε επισήμως την «πολιτική ευθύνη» για τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα, με μια δήλωση που προκάλεσε αναστάτωση στο εσωτερικό της ναζιστικής οργάνωσης και οδήγησε σε αγωνιώδεις προσπάθειες ανασκευής της.

Εμμονή

Αυτή είναι η Χρυσή Αυγή. Ο Αρχηγός της αντιγράφει με θρησκευτικό φανατισμό τα λόγια και τις πράξεις των ιστορικών ηγετών του φασισμού και του ναζισμού, ακόμα και όταν υπάρχει κίνδυνος αυτή η εμμονή να τους στοιχίσει βαριές ποινικές καταδίκες. Αλλά πού τα διάβασε αυτά ο Μιχαλολιάκος; Και πώς είμαστε σίγουροι ότι είναι εν γνώσει του η υπόθεση Ματεότι;

Η απάντηση είναι πολύ απλή. Η ιστορική αυτή ομιλία του Μουσολίνι περιλαμβάνεται σε όλα τα ιστορικά εγχειρίδια περί φασισμού. Εκτενής αναφορά υπάρχει και στο βιβλίο του Στάνλεϊ Πέιν «Μια Ιστορία του Φασισμού, 1914-1945» (Φιλίστωρ, Αθήνα 2000, σ. 172-174).

Αλλά αυτό το βιβλίο είναι εκείνο που τσιτάρει με κάθε ευκαιρία ο Μιχαλολιάκος, προκειμένου να αποδείξει τη διαφορά μεταξύ φασισμού και ναζισμού, ενώ στο ίδιο βιβλίο παραπέμπουν ακόμα και τα επίσημα κείμενα της οργάνωσης. Ο Φύσσας είναι λοιπόν στα μάτια του Μιχαλολιάκου ο Ματεότι της εποχής μας. Και ο ίδιος βέβαια ποζάρει με το ύφος του Μουσολίνι. Ελπίζω όχι για πολύ.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.