Τέσσερα χρόνια συμπληρώνονται από τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα και η δίκη της Χρυσής Αυγής είναι ακόμα σε εξέλιξη. Συζητάμε με τον Τάκη Ζώτο, συνήγορο των αιγύπτιων αλιεργατών για την πορεία της δίκης, αλλά και τη σημασία που έχει αυτή η δίωξη για το αντιφασιστικό κίνημα στην Ελλάδα και διεθνώς. Τη συνέντευξη πήρε η Ιωάννα Δρόσου για την εφημερίδα Εποχή (17/9/2017).
Έχουν περάσει τέσσερα χρόνια από τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα, αλλά και την έναρξη της δίωξης της Χρυσής Αυγής ως εγκληματική οργάνωση. Ασκείται κριτική για το χρόνο που έχει περάσει, χωρίς να έχει τελειώσει η δίκη. Ποια η γνώμη σας για την πορεία αυτής;
Από τη μια πλευρά είναι τα θύματα, που θεωρούν πως έχει περάσει πολύς χρόνος. Και πράγματι, για τα θύματα που περιμένουν δικαίωση, έτσι είναι. Από την άλλη, υπάρχει και ο νομικός χρόνος. Και από αυτή την άποψη, επειδή πρόκειται για μια μεγάλη δίκη, που εξετάζει πολλές υποθέσεις, πέραν της δολοφονίας του Παύλου Φύσσα, της επίθεσης στους συνδικαλιστές του ΠΑΜΕ και της επίθεσης στους αιγύπτιους αλιεργάτες, γύρω από την κατηγορία για εγκληματική οργάνωση, κατ’ αρχήν είναι δικαιολογημένος ο χρόνος. Όχι όμως απόλυτα, καθώς μέχρι να ξεκινήσει ουσιαστικά η δίκη, υπήρξε πολλή καθυστέρηση, με ευθύνη των κατηγορουμένων, που έκαναν ό,τι μπορούσαν για να κωλυσιεργήσουν τη διαδικασία. Όμως, ο όγκος της δικογραφίας, που στοιχειοθετεί το κατηγορητήριο, είναι τόσος μεγάλος, που χρειάζεται χρόνος για να συζητηθεί.
Γιατί η δίκη αυτή είναι τόσο σημαντική;
Είναι η πρώτη φορά, μετά τη δίκη της Νυρεμβέργης το 1945, που θα κριθεί εάν πίσω από το προσωπείο του κόμματος υπάρχει μια εγκληματική οργάνωση και μάλιστα ναζιστική. Γι’ αυτό η σημασία της δίκης έχει ξεπεράσει τα άμεσα θύματα και αφορά το πολιτικό σύστημα, όλη την κοινωνία, τη διεθνή κοινότητα. Όμως, θέλω να τονίσω και μια ακόμα σημαντική πτυχή της δίκης. Η δίωξη ανέκοψε, από τη μια, τη δημόσια εγκληματική δράση της Χρυσής Αυγής και, από την άλλη, την απομόνωσε πολιτικά. Ας μην ξεχνάμε πως μέχρι τότε υπήρχαν φωνές που έλεγαν πως με μια σοβαρή Χρυσή Αυγή μπορούν να συνεργαστούν. Και αυτό το προφίλ προσπαθεί ακόμα να επανακτήσει η Χρυσή Αυγή και είναι ένα διακύβευμα της εξέλιξης της δίκης αν θα κερδηθεί η μάχη της πολιτικής απομόνωσης της.
Ταύτιση εγκληματικής οργάνωσης και πολιτικής
Για όσους έχουν παρακολουθήσει, έστω και αποσπασματικά, την εξέλιξη της δίκης, βγάζουν αβίαστα το συμπέρασμα ότι υπάρχει η εγκληματική οργάνωση Χρυσή Αυγή. Μπορεί, όμως, να αποδειχθεί ότι το κόμμα Χρυσή Αυγή ταυτίζεται με την εγκληματική οργάνωση, και δεν αποτελείται από κάποια μέλη της που αυτονομήθηκαν;
Όταν λέμε κόμμα, φυσικά, εννοούμε μία δομή και όχι τους ψηφοφόρους. Το κεντρικό ερώτημα του δικαστηρίου είναι αν η ηγεσία της Χρυσής Αυγής είναι ταυτόχρονα και η ηγεσία της εγκληματικής οργάνωσης. Οι καταθέσεις μαρτύρων είναι όλες, μέχρι στιγμής, συντριπτικές ως προς την ενοχή και για τις επιμέρους πράξεις και για την ευθύνη της ηγεσίας. Είναι, λοιπόν, σαφές ότι εγκληματική οργάνωση και πολιτική οργάνωση ταυτίζονται. Άλλωστε, σε πολλές επιθέσεις η ηγεσία είχε και αυτοπρόσωπη παρουσία.
Η ηγεσία της Χρυσής Αυγής δεν έχει εμφανιστεί στο δικαστήριο, προσπαθώντας να δείξει τη σιγουριά της αθωότητάς της. Το καταφέρνει;
Το αντίθετο νομίζω. Η ηγεσία δεν έχει ακόμα μια αφήγηση. Είναι η συνήθης τακτική να δηλώνει άγνοια. Το έκανε στον Περίανδρο, στον Κουσουμβρή και σε άλλες υποθέσεις. Όμως, αυτό δικαστικά έχει ήδη αποδομηθεί. Αυτό που ελπίζει η ηγεσία της, είναι να θεωρηθεί αναγκαία για τη λειτουργία του πολιτικού συστήματος, και να αποφύγει έτσι την καταδίκη, ώστε να έχει πάλι πολιτική νομιμοποίηση. Και αυτή είναι η μάχη που δίνει τώρα το αντιφασιστικό κίνημα. Ήδη κατάφερε να αναγκάσει τον Κυριάκο Μητσοτάκη, υπό το φόβο της πολιτικής απομόνωσης, να παραδεχτεί στη βουλή πως η Χρυσή Αυγή είναι εγκληματική οργάνωση. Είχαμε να ακούσουμε κάτι τέτοιο από δεξιά χείλη από όταν ξεκίνησε η δίωξη της Χρυσής Αυγής. Η Νέα Δημοκρατία, μέχρι τότε, έλεγε πως εγκληματική δράση έχει μόνο η Αριστερά.
Το αίτημα να κλείσουν τα γραφεία της Χρυσής Αυγής
Η αποτροπή πολιτικής νομιμοποίησης είναι και το αίτημα της πορείας του Σαββάτου (16 Σεπτεμβρίου) που έχει κεντρικό σύνθημα να κλείσουν τα γραφεία της Χρυσής Αυγής.
Την πρωτοβουλία αυτή πήραμε όταν δέχθηκε δολοφονική επίθεση ο φοιτητής Αλέξης Λάζαρης επειδή απλώς περνούσε έξω από τα κεντρικά γραφεία της Χρυσής Αυγής. Έχει αποδειχθεί και στη διαδικασία της δίκης , πως όπου καταγράφηκε επίθεση της Χρυσής Αυγής, οργανώθηκε και ξεκίνησε από τα τοπικά γραφεία. Αυτό φαίνεται αν δούμε και την αντίστροφη εικόνα. Όπου δεν έχει γραφεία η Χρυσή Αυγή, δεν καταγράφεται οργανωμένη επίθεση. Άρα το αίτημα να κλείσουν τα γραφεία της Χρυσής Αυγής ταυτίζεται με το αίτημα για την καταδίκη της Χρυσής Αυγής. Αυτό είναι και το αίτημα που μας έχει αφήσει ο Φύσσας εκκρεμές. Αυτός έκανε ότι μπορούσε για να προστατεύσει τους φίλους του και να κινήσει τη διαδικασία για τη δίωξη της Χρυσής Αυγής. Μένει σε όλους εμάς να ολοκληρώσουμε αυτό το δρόμο που άνοιξε ο Παύλος Φύσσας.
Η πλειονότητα των ΜΜΕ δεν καλύπτει τη δίκη, με αποτέλεσμα η ενημέρωση του κόσμου να μην είναι ευρεία. Γιατί συμβαίνει αυτό; Πώς πρέπει να οργανωθεί το αντιφασιστικό κίνημα, για να ενημερώνεται ο κόσμος;
Πράγματι τα συστημικά ΜΜΕ δεν δίνουν σε αυτή τη δίκη τη βαρύτητα που έχει διεθνώς πια. Και αυτό γίνεται γιατί ακόμα δεν έχουν σταματήσει να σκέφτονται την Χρυσή Αυγή ως έναν εν δυνάμει παίκτη στο πολιτικό παιχνίδι, αφού δημοσκοπικά καταγράφει ακόμα ένα 6%. Όμως, υπάρχουν και μέσα πού μπορεί να ενημερώνεται ο κόσμος. Έχουμε το Παρατηρητήριο για τη δίκη της Χρυσής Αυγής, αλλά και τις εφημερίδες πού έχουν αναφορά στον κόσμο της αριστεράς, ενώ οργανώνονται σε κάθε γειτονιά, σωματείο και σχολείο συζητήσεις για τη σημασία της καταδίκης της Χρυσής Αυγής. Και αυτό πρέπει να το ενισχύσουμε για να ενεργοποιήσουμε τον κόσμο για το τι σημαίνει ο κίνδυνος της Χρυσής Αυγής, ο οποίος ακόμα δεν έχει αποτραπεί.
Δεσμοί με μέρος του κρατικού μηχανισμού
Ο κρατικός μηχανισμός, μέχρι τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα, έκλεινε τα μάτια μπροστά στις επιθέσεις της Χρυσής Αυγής, ακόμα και όταν αυτές γίνονταν σε δημόσιες εκδηλώσεις. Αυτό ισχύει ακόμα;
Δεν ήταν μόνο ο κρατικός μηχανισμός που έδειχνε ανοχή, αλλά και το πολιτικό σύστημα και η ιεραρχία της Εκκλησίας. Η αστυνομία έδειχνε ασυλία στη δράση της Χρυσής Αυγής, ενώ τα δικαστήρια αρνούνταν να δουν το γεγονός ότι οι επιθέσεις δεν ήταν μεμονωμένες. Έτσι, η Χρυσή Αυγή είχε αναπτύξει την αίσθηση της ατιμωρησίας. Όταν, όμως, ξεκίνησε η δίκη, αυτό άρχισε να αλλάζει. Όμως, ακόμα παρατηρούνται τέτοιοι δεσμοί, με τον σκληρό πυρήνα του κρατικού μηχανσιμού. Στις επιθέσεις που γίνονται τώρα, πάλι με ορμητήρια τοπικά γραφεία, όπου έχουν μείνει, η αστυνομία δεν εντοπίζει τους δράστες. Στον Ασπρόπυργο τα θύματα τους αναγνώριζαν και η αστυνομία δεν εντόπιζε τους δράστες. Μέχρι που από σφάλμα επιτέθηκαν σε έναν αστυνομικό. Στο Μενίδι, που δεν έχει συμβεί το ίδιο λάθος, ακόμα διαφεύγουν οι δράστες.
Ποια είναι η συμβολή της δίκης στο διεθνές αντιφασιστικό κίνημα;
Είναι πολύ σημαντική. Το γεγονός ότι το αντιφασιστικό κίνημα στην Ελλάδα κατάφερε να στριμώξει στους δρόμους, αλλά και σε δίκη τη Χρυσή Αυγή είναι μια τεράστια βοήθεια για τους αντιφασίστες στη Γερμανία, στην Ιταλία, ακόμα και στην Αμερική. Να θυμίσω ότι οι νεοναζί δράστες της επίθεσης πού οδήγησε στη δολοφονία της Χέδερ στο Σάρλοτσβιλ, δήλωσαν πως τον τρόπο δράσης τους διδάχτηκαν από τη Χρυσή Αυγή, ενώ η Χρυσή Αυγή χαιρέτισε τη δράση των ναζί στο Σαρλοτσβιλ. Επομένως, αποκτά μια διεθνή διάσταση και η δίκη και η δράση του αντιφασιστικού κινήματος στην Ελλάδα. Και βέβαια το γεγονός ότι στην Αμερική είχαμε μαζικές αντιφασιστικές διαδηλώσεις είναι πολύ σημαντική ενίσχυση για εμάς. Σημαίνει ότι δεν είμαστε μόνοι μας, ότι η συντριπτική πλειοψηφία είναι αντιφασιστική.