Αναδημοσιεύουμε συνέντευξη με τον Τάκη Ζώτο, δικηγόρο πολιτικής αγωγής στη δίκη του τάγματος εφόδου του Αγίου Παντελεήμονα (δίκη Σκορδέλη) και μέλος της πολιτικής αγωγής στη δίκη της Χρυσής Αυγής μέχρι τον Απρίλη του 2017. Ο Τάκης Ζώτος μίλησε στην Αφροδίτη Φράγκου (εφημερίδα Εργατική Αλληλεγγύη, 26/7/2017).
Στις τρεις κεντρικές υποθέσεις της μεγάλης δίκης είδαμε καθαρά τον τρόπο δράσης και τη συγκρότηση των ταγμάτων εφόδου. Τι παραπάνω έχουμε δει στο ακροατήριο από τότε που άρχισαν να εξετάζονται οι μάρτυρες των υπόλοιπων υποθέσεων;
Ξεκαθαρίστηκε ότι δεν υπάρχει γενικώς «ρατσιστικό έγκλημα». Χρειάζονται οργανωμένες ρατσιστικές ομάδες για να κάνουν τις ρατσιστικές ιδέες εγκλήματα. Είναι η Χρυσή Αυγή που οργανώνει αυτές τις ομάδες.
Αναδείχθηκε ο ρόλος που έχουν σε αυτό τα κατά τόπους γραφεία της Χρυσής Αυγής, ως ορμητήρια των επιθέσεών της κατά μεταναστών, αντιφασιστών και κάθε ενός που η ΧΑ θεωρούσε «εχθρό». Πχ στην Ιεράπετρα και στη Νίκαια. Ακόμη και στην Ηλιούπολη για να κάνουν επίθεση σε μια τοπική εστία αντίστασης, το «Συνεργείο», κινητοποιήθηκαν οι πυρήνες Νίκαιας, Περάματος, Πειραιά και του Αλίμου, για να δείξουν ποιος είναι το αφεντικό στην περιοχή. Έτσι θα άνοιγαν κι εκεί γραφεία όπως είχε προαναγγείλει ο Παναγιώταρος, μέλος του στενού πυρήνα της ηγεσίας της ΧΑ.
Όπου γίνονται οργανωμένες επιθέσεις έχουμε γραφεία, τοπική ηγεσία, ευθύνη της κεντρικής ηγεσίας για το χώρο (ο Λαγός στο Πέραμα, ο Παναγιώταρος στον Άλιμο, τη νοτιοδυτική Αθήνα, το κέντρο). Σε κάθε τοπική που οργάνωνε επιθέσεις υπήρχε όλη η δομή της οργάνωσης. Πενταμελές, επικεφαλής, ιδεολογικός υπεύθυνος, οργανωτικός υπεύθυνος, με την επίβλεψη και καθοδήγηση στελέχους της ηγεσίας, μέχρι το πολιτικό συμβούλιο. Και κυρίως υπήρχε πάντα συγκροτημένο τάγμα εφόδου, ο ναζιστικός πυρήνας που μπορούσε να κινητοποιεί γύρω του έναν κύκλο οπαδών.
Αυτό αποδεικνύει ότι ο δράστης είναι η ΧΑ κι όχι απλά κάποιοι ρατσιστές της περιοχής. Είναι επιθέσεις κεντρικά οργανωμένες και σχεδιασμένες. Στην αρχή είχε υποτιμηθεί ο ρόλος των γραφείων. Αναδείχτηκε μέσα από τη δίκη ότι μόνο όπου είχαν γραφεία μπορούσαν να οργανώσουν τις ναζιστικές επιθέσεις.
Τους τελευταίους μήνες στη δίκη έχει αναδειχθεί και το εγκληματικό παρελθόν της ναζιστικής οργάνωσης. Αν υπήρχαν αμφιβολίες ό,τι αυτά άρχισαν τα τελευταία χρόνια λόγω της μετανάστευσης, έρχονται οι μάρτυρες, κυρίως οι δημοσιογράφοι, και δείχνουν ότι η ΧΑ με τον ίδιο τρόπο έχει οργανώσει και εκτελέσει αντίστοιχα εγκλήματα και στο παρελθόν. Όλοι οι υπαρχηγοί του Μιχαλολιάκου έχουν καταδικαστεί αμετακλήτως για βαρειές σωματικές βλάβες ή απόπειρες ανθρωποκτονίας κατά αντιφασιστών: Κουσουμβρής, Ζαφειρόπουλος, Περίανδρος Ανδρουτσόπουλος.
Η Σκορδέλη καταδικάστηκε ως επικεφαλής τάγματος εφόδου που έκανε ρατσιστική επίθεση σε Αφγανούς μετανάστες στον Άγιο Παντελεήμονα το 2011. Επηρεάστηκε το αποτέλεσμα από τη διεξαγωγή της μεγάλης δίκης της Χρυσής Αυγής; Ποια είναι η σημασία της καταδίκης της Σκορδέλη;
Τον τελευταίο χρόνο, ειδικά από τον περασμένο Σεπτέμβρη και μετά, η δίκη της Χρυσής Αυγής απέκτησε ρυθμό. Εξετάστηκαν 85 μάρτυρες, ενώ μέχρι τότε είχαν εξεταστεί μόνο 25. Εμπεδώθηκε, και αυτό επηρέασε όλο το δικαστικό σύστημα, ότι η δίκη θα συνεχιστεί και θα τελειώσει. Το κράτος έχει προς στιγμήν εγκαταλείψει την ανοχή και την ασυλία, κι αυτό έχει επηρεάσει και άλλες δίκες που σχετίζονται με χρυσαυγίτες. Η επίθεση στο «Συνεργείο», όπου είναι κατηγορούμενοι και οι βουλευτές της ΧΑ, Λαγός και Μίχος, είχε πάει στις καλένδες αλλά φέτος προσδιορίστηκε. Ο χρυσαυγίτης που έβρισε τη Μάγδα Φύσσα δικάστηκε και καταδικάστηκε σε σύντομο χρονικό διάστημα. Ο αντιφασίστας Βραχνής στην Βέροια αθωώθηκε, που δεν ήταν δεδομένο.
Αντανάκλαση αυτού είναι και η δίκη Σκορδέλη. Πρώτο πολύ σημαντικό είναι ότι η δίκη αυτή έγινε. Έχει καθυστερήσει έξι χρόνια (!), ενώ υπήρξε ξανά επιδίωξη από την πλευρά των κατηγορούμενων να αναβληθεί. Το δικαστήριο ήταν αυτή τη φορά κάθετο: δε θα υπάρξει άλλη αναβολή. Παρά τις δεκάδες ενστάσεις που έκαναν οι κατηγορούμενοι, για κάθε πιθανό και… απίθανο λόγο, η δίκη έγινε. Το μέχρι τώρα μήνυμα, ότι μπορούσαν οι χρυσαυγίτες, να παίρνουν άνετα αναβολές με χαρτιά ψυχιάτρων και άλλα προσχήματα, ακυρώθηκε.
Δεύτερο σημαντικό, υπήρξε καταδίκη, δικαίωση για τα θύματα. Τα θύματα είναι μετανάστες, οι δύο από τους τρεις είχαν αναγκαστεί να φύγουν από τη χώρα. Παρά το ότι οι δύο από αυτούς δεν μπόρεσαν να έρθουν, υπήρξε καταδικαστική απόφαση.
Τρίτο, η ποινή ήταν μεγάλη σε σχέση με τη συνήθη για την επικίνδυνη σωματική βλάβη που ήταν η κατηγορία. Δύο χρόνια συνήθως θεωρείται βαριά ποινή. Εδώ η καταδίκη είναι τρία χρόνια για κάθε δράστη (Λουκιανός, Μαρκουλάκης φυσική αυτουργία, Σκορδέλη ηθική αυτουργία), με εισαγγελική πρόταση για τέσσερα. Το δικαστήριο το δικαιολόγησε: λόγω του οργανωμένου χαρακτήρα που είχε η επίθεση αυτή και λόγω του περιβάλλοντος στο οποίο έγινε, στον Άγιο Παντελεήμονα, στην περίοδο που υπήρχαν πολλές όμοιες επιθέσεις κατά μεταναστών.
Στη δίκη Σκορδέλη αναδείχθηκε τι σημαίνει οργανωμένη δράση της Χρυσής Αυγής. Ότι δηλαδή ήδη από το 2011 έχουμε τάγμα εφόδου που δρα στον Άγιο Παντελεήμονα. Οργανώνει «περιπολίες» στην περιοχή, σχεδιάζει και εκτελεί επιθέσεις σε μετανάστες. Επικεφαλής έχει τη Σκορδέλη και πάνω από αυτήν ένα μέλος του πολιτικού συμβουλίου της ΧΑ, τον Παναγιώταρο.
Στην περιοχή του Αγ. Παντελεήμονα υπάρχουν τα, τότε κεντρικά, γραφεία-ορμητήριο της οργάνωσης, της οδού Δηλιγιάννη, και λόγω της μεγάλης συγκέντρωσης μεταναστών, η περιοχή επιλέχθηκε, ως κατ’εξοχήν τόπος οργανωμένων επιθέσεων της ΧΑ, ως «εισιτήριο» εισόδου της ΧΑ στην κεντρική πολιτική σκηνή. Το 6ο διαμέρισμα στο οποίο βρίσκονταν, η ΧΑ πήρε τις περισσότερες ψήφους στις δημοτικές εκλογές του 2010, ο αρχηγός της ΧΑ, Μιχαλολιάκος, εκλέχτηκε δημοτικός σύμβουλος στο Δήμο της Αθήνας και έγινε αυτό που είχε προαναγγείλει ο Παναγιώταρος: πογκρόμ.
Η έρευνα του Human Rights Watch που αναδείχθηκε στη δίκη Σκορδέλη, υπογράμμισε ότι η επίθεση δεν ήταν ούτε μεμονωμένη, ούτε πρωτοφανής στην περίοδο, μετά την εκλογή Μιχαλολιάκου και πριν το 2011. Ήταν πάρα πολλά τα περιστατικά με τον ίδιο τρόπο δράσης, επικεντρωμένα στην περιοχή που η ΧΑ επέλεξε να κάνει την πρώτη επίδειξη ισχύος. Εκεί έκαψαν το Cointreau και την Τανζανική κοινότητα, πυρπόλησαν μαγαζιά Μπαγκλαντεσιανών και Πακιστανών, είχαμε νεκρούς μετανάστες.
Αυτό μας οδηγεί στην εικόνα που έχει αναδειχθεί και από την μεγάλη δίκη, ότι οπουδήποτε υπήρξαν οργανωμένες επιθέσεις, υπήρξαν με ορμητήριο τα «γραφεία» της ΧΑ.
Τέλος, η δίκη Σκορδέλη έδειξε ότι η επίθεση στους Αφγανούς μετανάστες έγινε από ένα τάγμα εφόδου, όπως αυτά που συναντάμε στη μεγάλη δίκη σε όλες τις περιοχές, με προεξάρχουσα τη Νίκαια. Ο τρόπος δράσης, η σχέση με το τοπικό αστυνομικό τμήμα, οι περιπολίες του «τάγματος» στην περιοχή και οι «περιοδείες» του σε όλη την Ελλάδα σαν «τοπική πρότυπο». Στη δίκη, το δικαστήριο είδε φωτογραφίες όπου η Σκορδέλη και ο Μαρκουλάκης εικονίζονται με στολές παραλλαγής της ΧΑ μαζί με μέλη της τοπικής Νίκαιας, σε περιοδεία στην Κόρινθο.
Πολύς κόσμος παρατηρεί ότι στη μεγάλη δίκη της Χρυσής Αυγής η εισαγγελέας έχει μια στάση που δεν δείχνει να ακολουθεί το κατηγορητήριο. Κάνει ερωτήσεις που στοχοποιούν τους μετανάστες και γενικότερα τα θύματα των επιθέσεων, ερωτήσεις που αποπροσανατολίζουν από το γεγονός που εξετάζεται, ή τη διαβόητη ερώτηση στον δημοσιογράφο Γ. Μπασκάκη γιατί δεν παίρνει συνέντευξη από τους χρυσαυγίτες για να κάνει «πολύπλευρη» ενημέρωση. Είναι σωστή αυτή η παρατήρηση για τη στάση της εισαγγελέα;
Είναι σωστή η παρατήρηση, είναι μια παρατήρηση πού την έχει κάνει πολύς κόσμος πού παρακολουθεί από κοντά τη δίκη. Το προσωνύμιο πού κυκλοφορεί στο ακροατήριο για την εισαγγελέα είναι «εισαγγελέας υπεράσπισης».
Το κεντρικό ερώτημα πού καλείται να εξετάσει και να αποφανθεί το δικαστήριο είναι αν η ΧΑ είναι εγκληματική οργάνωση, αν είναι αυτή πού σχεδίασε, οργάνωσε, τα εγκλήματα που περιγράφονται στο κατηγορητήριο, αν τα τάγματα εφόδου της ΧΑ που διέπραξαν τα εγκλήματα, δρούσαν με εποπτεία, εντολές και καθοδήγηση της ηγεσίας της, αν τα κατά τόπους γραφεία της ΧΑ, λειτουργούσαν ως ορμητήρια, ως τόπος σχεδιασμού και εξόρμησης για τα εγκλήματα της ΧΑ πού δικάζονται.
Αυτό πού έχει αποδεικτική αξία είναι αν οι πληροφορίες πού εισφέρουν οι μάρτυρες, είναι αληθινές, αν διασταυρώνονται με αντίστοιχες μαρτυρίες άλλων, αν επιβεβαιώνονται από αντικειμενικά στοιχεία. Στο πλαίσιο αυτό, πράγματι δεν έχει καμία αποδεικτική αξία αν και γιατί πχ ο δημοσιογράφος Μπασκάκης δεν ζήτησε συνέντευξη από την ΧΑ.
Οι συνήγοροι της ΧΑ, λόγω ένδειας επιχειρημάτων, «πετάνε τη μπάλα στην εξέδρα», κατά κανόνα κάνουν ερωτήσεις άσχετες με τα κρίσιμα θέματα. Δικαιολογούνται, επειδή είναι συνήγοροι.
Σε όλες τις μεγάλες δίκες με κοινωνικοπολιτική σημασία, το τελικό αποτέλεσμα κρίνεται από τον πολιτικό και κοινωνικό συσχετισμό δύναμης που διαμορφώνεται. Αυτή η δίκη είναι κλασικό παράδειγμα. Από την έναρξή της μέχρι σήμερα σε κάθε στάδιο το καθοριστικό ήταν οι πρωτοβουλίες που έπαιρναν οι βασικοί συντελεστές μέσα και έξω από το δικαστήριο.
Ο Μητσοτάκης, για παράδειγμα, έκανε ένα άνοιγμα πολύ σαφές στη ΧΑ. Είπε ότι η τρομοκρατία έχει μία μόνη μήτρα και αυτή είναι η Αριστερά. Άφησε ορθάνοιχτη την πόρτα του ενδεχόμενου της συνεργασίας με τους νεοναζί. Το ότι αναγκάστηκε να κάνει στροφή στη Βουλή λίγες ημέρες μετά, ύστερα από την πίεση που του ασκήθηκε, αντανακλά κυρίως τη δύναμη του αντιφασιστικού κινήματος. Αναγκάστηκε να ομολογήσει ότι ναι, η Χρυσή Αυγή είναι εγκληματική οργάνωση. Η γέφυρα που πήγε να στήσει ο Μητσοτάκης με την ΧΑ έσπασε. Γι’ αυτό έχει τεράστια σημασία η πολιτική απομόνωση της ΧΑ. Σήμερα και κάθε μέρα.
Οι δικαστές δεν λειτουργούν σε κοινωνικό και πολιτικό κενό. Είναι ανώτατοι κρατικοί λειτουργοί. Επηρεάζονται από τις πρωτοβουλίες των άλλων «συντεταγμένων» εξουσιών, αλλά όχι μόνον από αυτές.
Το αντιφασιστικό κίνημα έχει παίξει μέχρι τώρα κεντρικό ρόλο στην παραπομπή της ΧΑ σε δίκη, όπως και στην ίδια την εξέλιξη της δίκης, στη δημοσιότητά της, στη στήριξη των θυμάτων, στην πολιτική απομόνωση της ΧΑ, πού είναι όρος και προϋπόθεση για την καταδίκη της.
Έχουν μείνει λιγότεροι από 20 μάρτυρες κατηγορητηρίου και η δίκη ξαναρχίζει στις 5 Σεπτέμβρη. Ποια είναι τα καθήκοντα του κινήματος μπροστά στις επόμενες φάσεις της δίκης;
Την περίοδο που εξετάζει η δίκη, σε ολόκληρες γειτονιές δεν τολμάγανε οι άνθρωποι να διαμαρτυρηθούν, όταν μπροστά τους γίνονταν εγκλήματα. Μια από τις μεγάλες επιτυχίες αυτής της δίκης είναι ότι ήρθαν όλοι οι μάρτυρες στο δικαστήριο. Πού βρήκαν το κουράγιο να μιλήσουν; Σε τρία πράγματα: πρώτο, το αντιφασιστικό κίνημα έχει παρουσία σταθερά στα δικαστήρια. Κυρίως η ΚΕΕΡΦΑ στην αρχή, αλλά στη συνέχεια και όλος ο υπόλοιπος κόσμος της Αριστεράς. Δεύτερο, η πολιτική αγωγή μέσα στη δίκη, που έδινε την ασφάλεια και την εμπιστοσύνη ότι οι μάρτυρες έχουν κάποιον να τους στηρίξει εκεί. Τρίτο, η συνεχής δράση του αντιφασιστικού κινήματος μέχρι και σήμερα. Αυτό πρέπει να συνεχιστεί και για τους τελευταίους μάρτυρες.
Το Σεπτέμβρη έχουμε έξι δικάσιμες στον Κορυδαλλό και μόλις τρεις στο Εφετείο. Οι Ευρωβουλευτές που παρακολούθησαν τη δίκη στον Κορυδαλλό είπαν «αυτό δεν έχει καμία σχέση με δικαστήριο ευρωπαϊκής χώρας». Η κυβέρνηση προτιμά να αμφισβητηθεί το «ευρωπαϊκό κεκτημένο» που υποτίθεται υπερασπίζεται πάση θυσία, παρά να κάνει κάτι. Είναι σαφέστατη η υποβάθμιση της δίκης από την κυβέρνηση, όπως επείγουσα είναι η ανάγκη να στηριχθεί με κάθε τρόπο το αίτημα της πολιτικής αγωγής για μεταφορά της δίκης στο Εφετείο.
Η φάση των αναγνωστέων εγγράφων πλησιάζει. Πρέπει να γίνει στην αίθουσα του Εφετείου που έχει τεχνικές δυνατότητες που δεν έχει ο Κορυδαλλός. Αλλά δεν είναι μόνο τεχνικό το ζήτημα. Για να αναδείξει κανείς τη σημασία της δίκης κοινωνικά, πολιτικά, ιστορικά, από όλες τις απόψεις, πρέπει να έχει τη δίκη στο κέντρο της πόλης.
Η αίθουσα δεν είναι απόφαση της έδρας. Είναι ζήτημα κεντρικού μηχανισμού: τον χώρο διεξαγωγής τον αποφασίζει το Συμβούλιο Διοίκησης του Εφετείου μαζί με το Υπουργείο. Εκεί πρέπει να ασκηθεί η πίεση και μόνο το αντιφασιστικό κίνημα μπορεί να το κάνει, μαζί με την μεγάλη πλειοψηφία της κοινωνίας που έχει κερδίσει.
Τέλος, έχει μεγάλη σημασία και επικαιρότητα η πρωτοβουλία για το κλείσιμο των γραφείων της ΧΑ. Διότι η δίκη δείχνει ότι η νεοναζιστική οργάνωση είναι δημόσιος κίνδυνος και μάλιστα οργανωμένος, χάρη στα γραφεία της. Εκεί παίζεται το στοίχημα της πολιτικής απομόνωσης της Χρυσής Αυγής. Το Συμβούλιο του 7ου διαμερίσματος πρόσφατα υπερψήφισε το ψήφισμα της ΚΕΕΡΦΑ για να κλείσουν τα γραφεία της ΧΑ. Τέτοια ψηφίσματα χρειάζεται να επιδιώξουμε να εκδώσουν όλα τα διαμερίσματα της Αθήνας, οι δήμοι και κυρίως τα συνδικάτα. Επόμενος σταθμός σε αυτή τη μάχη είναι η οργάνωση μιας μαζικής αντιφασιστικής διαδήλωσης στις 16 Σεπτέμβρη ενάντια στα κεντρικά γραφεία της Χρυσής Αυγής στη Μεσογείων.